Κατηγορία: Ψυχοπαθολογία

Plate with apple and measuring tape, weight loss

Διατροφικές διαταραχές: Όταν το φαγητό γίνεται δύσκολη υπόθεση

Πότε το φαγητό από μια φυσική και απλή καθημερινή ανάγκη μπορεί να γίνει μια δύσκολη υπόθεση, μια σύνθετη διαδικασία;

Πότε το φαγητό μπορεί να γίνει από απόλαυση ένα επίπονο πρόβλημα;

Έχοντας υπ΄όψιν σου τα παραπάνω ερωτήματα ας δούμε κάποια από τα βασικά σημεία που, κατά τη γνώμη μου, ίσως χρειάζεται όλοι να γνωρίζουμε για τις διατροφικές διαταραχές στις μέρες μας.

Τι είναι;

Οι διαταραχές διατροφής γενικά είναι μια ομάδα ψυχοσωματικών διαταραχών που έχουν να κάνουν με τη διατροφή ή/και το σωματικό βάρος. Οι άνθρωποι που βιώνουν κάποιας μορφής διατροφική διαταραχή συνήθως εστιάζουν, όσο σχεδόν σε τίποτα άλλο, στη διατροφή τους, στις διατροφικές τους συνήθειες ή στο σωματικό τους βάρος.

Οι κυριότεροι τύποι διατροφικών διαταραχών είναι:

Η ανορεξία

Η βουλιμία

Και μια σχετικά νέα μορφή διατροφικής διαταραχής

Η ορθορεξία

Ανορεξία

Η ανορεξία έχει να κάνει με την εμμονή γύρω από το φαγητό ιδιαίτερα σε σχέση με το σωματικό βάρος. Υπάρχει εμμονή καθώς και υπερβολική ανησυχία και σκέψεις π.χ. για το ‘πόσο φαγητό καταναλώνω’, ‘πόση σωματική άσκηση κάνω’, ‘πόσες φορές ανεβαίνω στη ζυγαριά για να μετρήσω το σωματικό μου βάρος’.

Βουλιμία

Όταν κανείς υποφέρει από βουλιμία βιώνει πολλά επεισόδια υπερβολικής κατανάλωσης φαγητού μέσα σε λίγη ώρα που στη συνέχεια προσπαθεί να τα αποβάλλει π.χ. με το να προκαλέσει εμετό ή με το να κάνει υπερβολική σωματική άσκηση.

Ορθορεξία

Η ορθορεξία είναι μια σχετικά νέα τάση στην ομάδα των διατροφικών διαταραχών. Εδώ υπάρχει υπερβολική ενασχόληση με το είδος ή την ποιότητα της τροφής που κανείς καταναλώνει. ‘Τι θα φάω’, ‘πώς θα το φάω’, ‘πότε θα το φάω’, ‘είναι υγιεινό’, ‘είναι βιολογικό’, ‘πόσα συντηρητικά έχει’ κτλ.

Είναι συνήθως κυρίαρχες ερωτήσεις και σκέψεις. Αυτό μπορεί να συμβαίνει σε βαθμό τέτοιο, ώστε τόσο το ίδιο το φαγητό όσο και οι συνθήκες μέσα στις οποίες τρως να καταλήγουν να γίνονται μια δύσκολη, περίπλοκη και χρονοβόρα διαδικασία.

Η ορθορεξία εκτός από συνέπειες στη σωματική και ψυχική υγεία μπορεί συχνά να έχει οικονομικές και κοινωνικές συνέπειες (π.χ. ‘πρέπει να αγοράζω μόνο βιολογικές τροφές’, ‘θέλω να τρώω μόνο υγιεινά, για αυτό αποφεύγω να βγαίνω για φαγητό με οικογένεια και φίλους’) επηρεάζοντας έτσι την ποιότητα ζωής σου και τις σχέσεις σου σε πολλά επίπεδα.

Τι φταίει;

Δεν είναι επακριβώς γνωστές οι αιτίες των διατροφικών διαταραχών, όμως, φαίνονται να είναι μια κατάσταση πολυπαραγοντική. Για παράδειγμα, μπορεί να παίζει ρόλο η κληρονομικότητα, μπορεί να υπάρχει παρελθόν κακοποίησης, να έχεις τάση για δογματικούς τρόπους σκέψης, να έχεις εκτεθεί πολύ σε υπερσεξουαλικές εικόνες και glamour πρότυπα, προϊόντα δηλαδή κυρίως του δυτικού αλλά και του ανατολικού τρόπου ζωής για το τι είναι το καλύτερο, το πιο ελκυστικό, το πιο υγιεινό ή το πιο σωστό.

Όμως, κανένας από αυτούς τους παράγοντες από μόνος του δεν φαίνεται ότι μπορεί να προκαλέσει διατροφικές διαταραχές, αλλά μάλλον ένας συνδυασμός τους.

Ωστόσο, το ότι δεν είναι γνωστές οι ακριβείς αιτίες δεν σημαίνει ότι αυτές οι διαταραχές δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά με την κατάλληλη επαγγελματική βοήθεια, ιδιαίτερα όταν αυτή τη ζητήσεις όσο πιο νωρίς γίνεται.

Eνημερωθείτε για το ΝΕΟ E – Learning Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα από το Κέντρο Εκπαίδευσης και Ψυχοθεραπείας Psychopedia με θέμα: Διατροφικές διαταραχές σε Παιδιά & Ενήλικες – Σύγχρονες Θεραπευτικές παρεμβάσεις.

Διάρκεια βίντεο εισήγησης: 13 ώρες (Περιλαμβάνει 6 βίντεο εισηγήσεων).

Τρόπος Παρακολούθησης από το σπίτι: Αποστολή του βιντεοσκοπημένου υλικού των εισηγήσεων στο email σας, με επιπλέον ηλεκτρονικό υλικό σημειώσεων σε μορφή pdf. (Έχετε τη δυνατότητα εφόσον προκύψουν απορίες – ερωτήσεις από την παρακολούθηση της εισήγησης να μας τις στείλετε στο info@psychopedia.gr, ώστε να απαντηθούν από την εισηγήτρια).

Δίδεται Βεβαίωση Παρακολούθησης και Εκπαιδευτικό υλικό.

Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να κάνετε κλικ εδώ: https://www.seminars-psychopedia.gr/seminaria/e-seminaria/psychopathologia/e-learning-programma-diatrofikes-diataraches-se-paidia-amp-enilikes-sygchrones-therapeytikes-paremvaseis/

 

Ποια είναι η αντιμετώπιση;

Αν υποφέρεις από βουλιμία, ανορεξία ή άλλη διατροφική διαταραχή και θέλεις να γίνεις καλύτερα, μίλησε σε κάποιον που μπορεί να σε βοηθήσει. Αυτός μπορεί να είναι ο γονιός, ένας δάσκαλος, ένας φίλος, ένας γιατρός, ένας ψυχολόγος, ένας οργανισμός που ασχολείται με διαταραχές διατροφής.

Πολλές φορές οι άνθρωποι που βιώνουν κάποιας μορφής διατροφική διαταραχή μπορεί να αισθάνονται ότι έχουν τον έλεγχο αυτού που ζουν κι έτσι δεν χρειάζεται να μιλήσουν σε κανέναν ή να ζητήσουν βοήθεια. Ή μπορεί να αισθάνονται ντροπή για την εμπειρία τους κι έτσι να αναβάλλουν συνεχώς να μοιραστούν το πρόβλημά τους με κάποιον.

Όμως, δεν ωφελεί να αφήνουν αυτό να τους εμποδίζει τόσο πολύ, καθώς όσο πιο νωρίς ζητήσουν βοήθεια τόσο πιο αποτελεσματική θα είναι και η αντιμετώπιση της κατάστασης που ζουν.

Τι χρειάζεται να προσέχω;

Παρακάτω αναφέρω μερικά σημεία – ‘κλειδιά’ που αξίζει να προσέξεις, καθώς θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην πιο έγκαιρη αντιμετώπιση μιας διατροφικής διαταραχής σε κοντινά σου πρόσωπα, εφήβους και μεγαλύτερους. Παρόλο που μπορεί να μην αποτρέψεις την εξέλιξή της, θα μπορούσες ίσως με κατανόηση να ενθαρρύνεις την έγκυρη πληροφόρηση και την αναζήτηση βοήθειας.

(είναι ενδεικτικά και δεν ισχύουν πάντα):

Πώς γίνεται η προετοιμασία του φαγητού;
Προσπαθούν να τρώνε μόνοι τους;
Φοράνε συχνά ρούχα πολύ μεγαλύτερου μεγέθους από αυτό που τους ταιριάζει (συνήθως για τους έφηβους)
Κάνουν συχνά υπερβολική έως και εξοντωτική σωματική άσκηση;
Κοιτάζονται πολύ συχνά στον καθρέφτη;
Έχουν σταματήσει να τρώνε φαγητά που απολάμβαναν στο παρελθόν, προκειμένου να τρώνε σωστά;
Αισθάνονται ενοχές ή ότι χάνουν τον έλεγχο όταν δεν τρώνε υγιεινά;
Έχουν αρχίσει να κρίνουν τον εαυτό τους πιο αυστηρά;
Φαίνεται να είναι ευάλωτοι σε ακραίες ή δογματικές αντιλήψεις για τη διατροφή, την εμφάνιση ή το βάρος;

 

Πηγή: https://www.iatronet.gr/ygeia/psyxiki-ygeia/article/13916/diatrofikes-diataraxes-otan-to-fagito-se-trwei.html

Εμμονές: Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή ή Ψυχαναγκαστική Καταναγκαστική Διαταραχή Προσωπικότητας;

Της Λήδας Παλάκα, Ψυχολόγου-Ειδίκευση στη Γνωσιακή Συμπεριφοριστική Ψυχοθεραπεία ενηλίκων και στην Κλινική Ψυχολογία, Msc

Συχνά στην καθημερινότητά μας χρησιμοποιούμε τον όρο εμμονή, εννοώντας ότι έχουμε «κόλλημα» με κάτι. Αρχικά είναι σημαντικό να δώσουμε τον ορισμό της εμμονής.

Οι εμμονές, ή αλλιώς ιδεοληψίες, είναι επαναλαμβανόμενες, επίμονες και ανεπιθύμητες σκέψεις, εικόνες, λέξεις ή παρορμήσεις που προκαλούν δυσφορία, ανησυχία και άγχος. Είναι ασύμβατες με τις αξίες του ατόμου και βιώνονται ως παρείσακτες και απρόσκλητες. Το άτομο, για να διαχειριστεί το άγχος και για να καταστείλει ή να εξουδετερώσει τις σκέψεις που προκαλούν δυσφορία εμπλέκεται σε καταναγκαστικές συμπεριφορές. Οι καταναγκασμοί είναι επαναληπτικές συμπεριφορές (π.χ. πλύσιμο χεριών, τακτοποίηση, έλεγχος) ή νοερές πράξεις (π.χ. προσευχές, μετρήσεις, σιωπηρές επαναλήψεις λέξεων) τις οποίες το άτομο αισθάνεται αναγκασμένο να εκτελέσει σε απάντηση μιας ιδεοληψίας ή σύμφωνα με κανόνες οι οποίες πρέπει να εφαρμοστούν. Στόχος των καταναγκασμών είναι η αγχόλυση και η αποτροπή κάποιου καταστροφικού συμβάντος.

Για παράδειγμα, ένα άτομο με ψυχαναγκασμό αμφιβολίας αναρωτιέται «μήπως ξέχασα το μάτι της κουζίνας ανοιχτό και πάρει φωτιά το σπίτι;». Για να αντιμετωπίσει το άγχος της αμφιβολίας αυτής ελέγχει 3 φορές το μάτι της κουζίνας και επαναλαμβάνει νοερά τον αριθμό 3. Αυτή η συμπεριφορά ανακουφίζει το άγχος, όμως η αμφιβολία εμφανίζεται ξανά, και το άτομο επαναλαμβάνει τον έλεγχο και το μέτρημα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη δημιουργία ενός φαύλου κύκλου, ο οποίος είναι αρκετά χρονοβόρος και προκαλεί δυσκολίες στην καθημερινή ζωή του ατόμου, π.χ. αργεί τελικά να φύγει από το σπίτι και πηγαίνει καθυστερημένο στη δουλειά του. Αυτή η περίπτωση συνιστά ένα παράδειγμα της Ιδεοψυχαναγκαστικής Διαταραχής.

Όμως, εμμονές μπορεί να εμφανιστούν και στο πλαίσιο της Ψυχαναγκαστικής Καταναγκαστικής Διαταραχής Προσωπικότητας (ΨΚΔΠ). Σε αυτήν την περίπτωση πρέπει να διευκρινιστεί ότι με τον όρο εμμονές δεν εννοούμε την ιδεοληψία ή τον καταναγκασμό, αλλά προσωπικά χαρακτηριστικά τα οποία θα μπορούσαν να είναι προσαρμοστικά, αλλά λόγω της υπερβολής τους οδηγούν σε δυσλειτουργία στην καθημερινότητα. Το βασικό χαρακτηριστικό στην ΨΚΔΠ είναι η έντονη  ενασχόληση του ατόμου με την τάξη, την τελειοθηρία, τον έλεγχο και τον προγραμματισμό. Συχνά το άτομο ασχολείται με λίστες, κανόνες, λεπτομέρειες, είναι υπερβολικά ευσυνείδητο και άκαμπτο στις αξίες του. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να δυσκολεύεται να υπολογίσει τον χρόνο του και να αφήνει τις υποχρεώσεις του μέχρι την τελευταία στιγμή (αναβλητικότητα), να μην μπορεί να ολοκληρώσει κάποια εργασία λόγω τελειοθηρίας, να μην είναι ευέλικτο, να μην έχει χρόνο να διασκεδάσει και να μην είναι αυθόρμητο στην έκφραση των συναισθημάτων του.

Η Ψυχαναγκαστική Καταναγκαστική Διαταραχή Προσωπικότητας δεν καθιστά το άτομο πιο ευάλωτο για την ανάπτυξη Ιδεοψυχαναγκαστικής Διαταραχής αλλά έχει φανεί ότι υπάρχουν κοινές πεποιθήσεις που αφορούν τον έλεγχο και την υπευθυνότητα. Η μία διαταραχή λοιπόν δεν συνεπάγεται την άλλη, αλλά μπορεί να συνυπάρξουν.

Θεραπεία

Η Γνωσιακή Συμπεριφοριστική Θεραπεία έχει φανεί ότι είναι η θεραπεία εκλογής για την Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή, και είναι επίσης αποτελεσματική και για την Ψυχαναγκαστική Καταναγκαστική Διαταραχή Προσωπικότητας.

Ενημερωθείτε για το ΝΕΟ E – Learning Σεμινάριο από το Κέντρο Εκπαίδευσης και Ψυχοθεραπείας Psychopedia με θέμα: Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή (O.C.D) & Θεραπευτικές Παρεμβάσεις.

Hμερομηνία διεξαγωγής: Σάββατο 27 Νοεμβρίου 2021. Ώρα διεξαγωγής: 17.00-20.00.

*Επιπλεόν δυνατότητα Οnline παρακολούθησης μέσω Skype

*Επιπλεόν δυνατότητα Ασύγχρονης παρακολούθησης (αποστολή βίντεο της εισήγησης, οι συμμετέχοντες το παρακολουθούν στο δικό τους χρόνο).

Tόπος διεξαγωγής: Χώρος Psychopedia Λεωφόρος Αλεξάνδρας 209 Αμπελόκηποι – Αθήνα, δίπλα στο μετρό Αμπελοκήπων.

Aπευθύνεται σε: Σε Ψυχολόγους, Ειδικούς Ψυχικής Υγείας, Φοιτητές ψυχολογίας, Ειδικούς θεραπευτές, Νοσηλευτές και το άμεσα ενδιαφερόμενο κοινό.

Δίδεται Βεβαίωση παρακολούθησης και εκπαιδευτικό υλικό.

Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να κάνετε κλικ εδώ: https://www.seminars-psychopedia.gr/seminaria/seminaria-dia-zosis/psychopathologia-seminaria/ekpaideytiko-seminario-ideopsychanagkastiki-diatarachi-o-c-d-amp-therapeytikes-paremvaseis/

Η αποτελεσματική παρέμβαση της Γνωσιακής Συμπεριφορικής Θεραπείας στην Κατάθλιψη

Οι ψυχοθεραπευτικές παρεμβάσεις βοηθούν κυρίως στην μείωση των “ψυχολογικών συμπτωμάτων” της κατάθλιψης, όπως: χαμηλή αυτοεκτίμηση, έλλειψη ελπίδας, αίσθημα ανημπόριας, συναισθήματα ενοχής, σκέψεις για αυτοκτονία. Η βελτίωση αυτή οδηγεί με την σειρά της στην ανακούφιση “σωματικών συμπτωμάτων”.

Η συμπεριφοριστική και η γνωσιακή – συμπεριφοριστική ψυχοθεραπεία συγκαταλέγονται στις περισσότερο διαδεδομένες ψυχοθεραπείες για την κατάθλιψη, και η αποτελεσματικότητα τους βασίζεται σε κλινικά ερευνητικά δεδομένα.

Η συμπεριφοριστική θεραπεία χρησιμοποιεί τεχνικές που αποσκοπούν στην αύξηση δραστηριοτήτων μέσω των οποίων ο ασθενής αντλεί ευχαρίστηση και ικανοποίηση, βοηθά το άτομο να αναπτύξει δεξιότητες και ικανότητες για να μπορεί να αντιμετωπίζει πιο αποτελεσματικά δύσκολα γεγονότα ζωής καθώς και να ανακτήσει τις κοινωνικές του δεξιότητες όταν αυτές έχουν εκλείψει.

Η γνωσιακή – συμπεριφοριστική ψυχοθεραπεία συμπεριλαμβάνει την εκμάθηση νέων τρόπων συμπεριφοράς, αλλά κυρίως εστιάζει στο να αλλάξει τον λανθασμένο τρόπο σκέψης που επικρατεί στην κατάθλιψη, και να βοηθήσει το άτομο να αξιολογεί πιο αντικειμενικά την πραγματικότητα.

Πιο συγκεκριμένα, έρευνες έχουν δείξει ότι η γνωσιακή-συμπεριφοριστική ψυχοθεραπεία είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική στην αντιμετώπιση της κατάθλιψης, σε τέτοιο βαθμό ώστε η αποτελεσματικότητά της να συγκρίνεται με αυτή των φαρμάκων. Η γνωσιακή-συμπεριφοριστική θεραπεία της κατάθλιψης βασίζεται στην κλινική παρατήρηση ότι η καταθλιπτική διάθεση συσχετίζεται με έναν αρνητικό τρόπο σκέψης. Πολλές φορές εξαιτίας κάποιων σημαντικών γεγονότων μπορεί να ενεργοποιηθούν βαθύτερα αρνητικά σχήματα, που βρίσκονται σε λανθάνουσα κατάσταση και καθιστούν το άτομο επιρρεπές στην κατάθλιψη. Η ενεργοποίηση των σχημάτων αυτών προκαλεί μία σειρά αυτόματων αρνητικών σκέψεων οι οποίες εντείνουν την καταθλιπτική διάθεση, η οποία με την σειρά της ανατροφοδοτεί αυτόν τον τρόπο σκέψης. Για παράδειγμα, άτομα με κατάθλιψη συχνά κάνουν σκέψεις όπως “είμαι αποτυχημένος”, “δεν μπορώ να κάνω τίποτα σωστά”, “ποτέ δεν θα πραγματοποιήσω τους στόχους μου”, “κανένας δε νοιάζεται για μένα”, “θα είμαι πάντα μόνος”. Αυτές οι σκέψεις μπορεί να είναι ιδιαίτερα ισχυρές και κυρίαρχες στο μυαλό του ατόμου, αλλά συνήθως δεν έχουν ρεαλιστική βάση. Στην γνωσιακή-συμπεριφοριστική θεραπεία το άτομο με κατάθλιψη και ο θεραπευτής συνεργάζονται για να προσδιορίσουν ποιοι τρόποι σκέψης και σχήματα του ατόμου είναι δυσλειτουργικά και πώς να αντικατασταθούν με άλλα πιο λειτουργικά ώστε να αποκτήσει μια καλύτερη θεώρηση της ζωής του, να βελτιωθεί η διάθεσή του και να γίνει περισσότερο λειτουργικό.

Αυτό αποτελεί μία ενεργητική επίλυση προβλημάτων. Η εξάσκηση σε νέες ικανότητες και τεχνικές, μεταξύ των θεραπευτικών συνεδριών (εργασίες για το σπίτι), είναι κεντρικό μέρος της θεραπείας. Ένας βασικός στόχος της γνωσιακής-συμπεριφοριστικής θεραπείας είναι να εφοδιάσει το άτομο που έχει κατάθλιψη με εργαλεία, που θα μπορεί να χρησιμοποιήσει για την αντιμετώπιση των καταθλιπτικών συμπτωμάτων και για την αποφυγή νέων επεισοδίων. Το άτομο δηλαδή προετοιμάζεται ώστε να λειτουργεί, χωρίς τη βοήθεια του θεραπευτή, για την αντιμετώπιση αντίξοων μελλοντικών συνθηκών ή υποτροπών.

Η γνωσιακή-συμπεριφοριστική ψυχοθεραπεία εστιάζει στα πρακτικά αποτελέσματα. Το βασικό ερώτημα δεν είναι πώς έφτασε κανείς στο πρόβλημα, αλλά με ποιόν τρόπο θα βοηθηθεί πρακτικά και άμεσα.

Οι περισσότεροι άνθρωποι που πάσχουν από κατάθλιψη, έχουν ωφεληθεί ιδιαίτερα από την συμμετοχή τους στις παραπάνω ψυχοθεραπείες.

Eνημερωθείτε για το ΝΕΟ Ε – Learning Πρόγραμμα από το Κέντρο Εκπαίδευσης και Ψυχοθεραπείας Psychopedia με θέμα: Η Εφαρμογή της Γνωσιακής Συμπεριφορικής Θεραπείας στην Κατάθλιψη. Απευθύνεται σε: Ειδικούς Ψυχικής υγείας, φοιτητές Ψυχολογίας.

Διάρκεια βίντεο εισήγησης: 9 ώρες και 30 λεπτά (Περιλαμβάνει 4 βίντεο εισηγήσεων).

Τρόπος Παρακολούθησης από το σπίτι: Αποστολή του βιντεοσκοπημένου υλικού των εισηγήσεων στο email σας, με επιπλέον ηλεκτρονικό υλικό σημειώσεων σε μορφή pdf. (Έχετε τη δυνατότητα εφόσον προκύψουν απορίες – ερωτήσεις από την παρακολούθηση της εισήγησης να μας τις στείλετε στο info@psychopedia.gr, ώστε να απαντηθούν από την εισηγήτρια).

Δίδεται Βεβαίωση Παρακολούθησης και Εκπαιδευτικό υλικό.

Τα βίντεο των εισηγήσεων οι συμμετέχοντες τα παρακολουθούν στο δικό τους χρόνο.

Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να κάνετε κλικ εδώ: https://www.seminars-psychopedia.gr/seminaria/e-seminaria/psychopathologia/e-learning-ekpaideysi-i-efarmogi-tis-gnosiakis-symperiforikis-therapeias-stin-katathlipsi/

 

Aυτοτραυματισμός: Πράξη τιμωρίας ή εκτόνωσης;

Αυτοτραυματισμός, όπως δηλώνει η λέξη, είναι όταν ένα άτομο προξενεί σκόπιμα τραυματισμούς στον εαυτό του. Τις περισσότερες φορές, είναι ένας τρόπος αντιμετώπισης ή έκφρασης πολύ μεγάλου στρες. Μερικές φορές, τα άτομα που το κάνουν πιστεύουν ότι πρόκειται να πεθάνουν. Περισσότερες από τις μισές περιπτώσεις αυτοκτονίας έχουν ιστορικό αυτοτραυματισμού. Παρ’ όλα αυτά, η αυτοκτονία δεν είναι ο σκοπός: ο αυτοτραυματισμός είναι μια πράξη τιμωρίας ή εκτόνωσης, ή και τα δύο μαζί. Επιπλέον, μπορεί να είναι ένας τρόπος να ζητήσει κάποιος βοήθεια.

Η θεραπεία ατόμων που αυτοτραυματίζονται, συνήθως περιλαμβάνει επισκέψεις σε ψυχολόγο, ώστε να αναλυθούν σκέψεις και συναισθήματα. Επίσης, ο ψυχολόγος μπορεί να δείξει στο άτομο άλλους τρόπους αντιμετώπισης αυτών. Σε περιπτώσεις κατάθλιψης, μπορεί να χορηγηθούν αντικαταθλιπτικά.

Ποιοι είναι οι διάφοροι τύποι αυτοτραυματισμού;

Ένα άτομο μπορεί να αυτοτραυματιστεί με τους εξής τρόπους:

  • να χαράσσει ή να καίει το δέρμα του
  • να χτυπάει τον εαυτό του
  • να καταναλώνει αλκοόλ ή ναρκωτικά σε μεγάλες ποσότητες
  • να μην τρώει σκόπιμα (ανορεξία) ή να τρώει υπερβολικά (βουλιμία)
  • να ασκείται υπερβολικά

Οι περισσότεροι άνθρωποι που αυτοτραυματίζονται έχουν την τάση να κρατούν αυτή τη δραστηριότητα μυστική, λόγω ντροπής ή φόβου μην τους ανακαλύψουν. Για παράδειγμα, αν κόβονται, μπορεί να καλύπτουν το δέρμα τους φορώντας μακριά μανίκια ακόμα και το καλοκαίρι. Αν κάποιος από την οικογένεια αντιληφθεί πως ένα παιδί αυτοτραυματίζεται, το ζήτημα πρέπει να συζητηθεί ψύχραιμα, να δείξουν οι οικείοι κατανόηση και συμπαράσταση.

Ποια είναι τα σημάδια;

Αν υποψιάζεστε πως το παιδί σας αυτοτραυματίζεται, οφείλετε να προσέχετε για τα εξής σημάδια:

  • ανεξήγητα κοψίματα, μώλωπες ή καψίματα από τσιγάρο, συνήθως στους καρπούς, τους μηρούς και στο στήθος
  • καλύπτει το σώμα του, ακόμα και το καλοκαίρι
  • εμφανίζει συμπτώματα κατάθλιψης
  • μιλάει άσχημα για τον εαυτό του
  • κλείνεται στον εαυτό του και δεν επικοινωνεί με άλλους
  • αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες, και ξαφνικά σκαμπανεβάσματα στο βάρος
  • σημάδια ότι τραβάει τα μαλλιά του
  • σημάδια κατάχρησης αλκοόλ ή ναρκωτικών

Υπολογίζεται ότι ένα 10% των εφήβων έχει αυτοτραυματιστεί – και αυτό είναι ένα νούμερο που υπολογίζεται χωρίς ιδιαίτερη σιγουριά, καθώς δεν ζητούν όλοι βοήθεια.

Σε τι οφείλεται η ανάγκη για αυτοτραυματισμό;

Ο αυτοτραυματισμός είναι ένας τρόπος εκτόνωσης του έντονου συναισθηματικού στρες, που μπορεί να προκαλείται από τα εξής:

Κοινωνικά προβλήματα: σε περιπτώσεις bullying, προβλημάτων στο σχολείο, στις σχέσεις με τους φίλους, ή και τις ερωτικές, όπως και με άγχος σχετικά με την σεξουαλικότητα.
Τραυματικές εμπειρίες: όπως σωματική ή σεξουαλική κακοποίηση, ή ο θάνατος κάποιου κοντινού προσώπου.
Ψυχολογικά αίτια: σε περιπτώσεις που υπάρχει κάποια ψυχική διαταραχή, όπως σχιζοφρένεια, που κάνει τον ασθενή να χάνει επαφή με το περιβάλλον του.

Ποιος είναι ο ρόλος του γονιού;

Ο γονέας ενός παιδιού που αυτοτραυματίζεται πρέπει να δείξει κατανόηση. Μπορεί να ζητήσει από το παιδί να του μιλήσει και οφείλει να ακούσει προσεκτικά. Αν, πάλι, το παιδί εμφανίζεται διστακτικό, μπορεί να του προτείνει έναν ειδικό. Τέλος, είναι σημαντικό να βοηθήσετε το παιδί σας να χτίσει αυτοπεποίθηση και να βρίσκεστε δίπλα του όταν σας χρειάζεται.

Έντονος θυμός & Κατάθλιψη. Πως τον διαχειριζόμαστε;

Της Σταυρούλας Γεωργακοπούλου, Ψυχολόγου, Γνωσιακή-Συμπεριφορική Θεραπεία.

Όλοι βιώνουν θυμό σε κάποια στιγμή της ζωής τους. Αυτές οι στιγμές είναι συνήθως σύντομες. Μερικές φορές παρόλα αυτά ο θυμός μπορεί να συνεχίζει να υπάρχει.

Τι είναι θυμός;

Ο θυμός είναι ένα ισχυρό συναίσθημα που μας δημιουργεί μια ένταση όπου άλλες φορές μας κινητοποιεί και άλλες μας κάνει τη ζωή δύσκολη.

Πολλοί άνθρωποι μπερδεύουν τον θυμό και την εχθρότητα. Ο θυμός είναι μια απάντηση σε μια κατάσταση που παρουσιάζει κάποια απειλή. Η εχθρότητα είναι μια προδιάθεση, ένα χαρακτηριστικό προσωπικότητας που αντανακλά την ετοιμότητα κάποιου να εκφράσει τον θυμό.

Ο θυμός έχει ισχυρά αποτελέσματα στο σώμα μας. Τον νιώθουμε στο στήθος μας. Τον νιώθουμε στο κεφάλι μας. Τον αισθανόμαστε να βγαίνει από το σώμα μας.

Θυμός & Κατάθλιψη

Ο μακροχρόνιος θυμός μπορεί να είναι σύμπτωμα κατάθλιψης. Οι ερευνητές έχουν βρει μια σύνδεση μεταξύ αισθήσεων θυμού και κατάθλιψης. Σύμφωνα με μελέτες, οι ερευνητές παρατηρώντας άτομα με κατάθλιψη σημείωσαν ότι το ένα τρίτο εμφάνισε ξαφνικά επεισόδια θυμού.

Σύμφωνα με το Freud η κατάθλιψη είναι θυμός ο οποίος είναι στραμμένος προς τον εαυτό μας. Παρόλο που υπάρχουν απόψεις ότι αυτή η προσέγγιση είναι απλή δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι ο θυμός παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην κατάθλιψη. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα της Αγγλίας όταν ο θυμός στρέφεται προς τον εαυτό μας συμβάλει στην ενίσχυση των συμπτωμάτων της κατάθλιψης.

Οι άνθρωποι που υποφέρουν από κατάθλιψη έχουν συχνά έντονες “επικριτικές εσωτερικές φωνές” που διαιωνίζουν τα συναισθήματα της αναξιότητας και της ντροπής. Όταν ακούνε αυτή την εσωτερική κριτική, δεν αισθάνονται μόνο πιο καταθλιπτικοί, αλλά δυσκολεύονται επίσης να «αντιμιλήσουν» σε αυτή με αποτέλεσμα να συσσωρεύεται μεγάλος θυμός προς τον εαυτό τους.

 

Γιατί να έχουμε τόσο πολύ θυμό;

Το αίσθημα του θυμού είναι δευτερογενές. Δηλαδή δεν ξυπνάμε και είμαστε θυμωμένοι, αλλά κάτι άλλο έχει προηγηθεί που πρώτα μας έκανε να λυπηθούμε, να απογοητευτούμε ή να νιώσουμε αδικημένοι και η μη κατάλληλη διαχείριση των συναισθημάτων μας οδήγησε στο να «μαζέψουμε» θυμό. Ο θυμός συγκεντρώνεται όταν δεν μιλάμε για αυτό που συμβαίνει, όταν επιλέγουμε τρόπους όπως η αποφυγή της συζήτησης ή η μη κατάλληλη έκφραση του προβλήματος.

Συχνοί λόγοι που δεν εκφράζουμε αυτό που μας ενοχλεί (το οποίο ολοένα και μας ενοχλεί και αποκτά πιο έντονη «απόχρωση» θυμού) είναι:

«Αν μιλήσω για αυτό που συμβαίνει, θα παρεξηγηθώ»

«Αν μιλήσω για αυτό που συμβαίνει δεν θα θέλει να συνεχίσει να είμαστε μαζί ή να κάνουμε παρέα»

«Αν μιλήσω για αυτό που συμβαίνει θα δημιουργηθεί ένταση και θα βγω εκτός ελέγχου»

«Αν μιλήσω θα τσακωθούμε»

«Ποτέ δεν με θα με καταλάβει, οπότε γιατί να μπω στον κόπο να μιλήσω;» κλπ.

Εφόσον λοιπόν συχνά επιλέγουμε να αποφύγουμε να μιλήσουμε για αυτό που μας ενόχλησε μετά δεν θυμώνουμε μόνο με τον άλλο αλλά και με τον εαυτό μας που δεν έκανε κάτι για αυτό. Στη συνέχεια μια αφορμή που μπορεί να είναι ασήμαντη μας οδηγεί στο να ξεσπάσουμε τελικά όλο αυτό το θυμό που μαζεύαμε για να μην εκραγούμε. Με λίγα λόγια αυτό που φοβόμασταν από την αρχή να μη συμβεί συνέβη, κάναμε το «μπαμ».

 

Πως μπορούμε να μάθουμε να διαχειριζόμαστε το θυμό μας;

 Το πρώτο βήμα είναι να παραδεχτούμε ότι θυμώσαμε και να  αποδεχτούμε το θυμό σαν σημάδι ότι κάποια βαθύτερη ανάγκη μας χρειάζεται την προσοχή μας.

Έχουμε κάθε δικαίωμα να νιώθουμε όπως νιώθουμε. Τα συναισθήματα είναι ανθρώπινα επομένως αν εμάς προσωπικά μας ενοχλεί κάτι δεν χρειάζεται ούτε να νιώθουμε ντροπή για αυτό αλλά ούτε και να απολογούμαστε. Ας συνειδητοποιήσουμε κάποια πράγματα μας έχουνε θυμώσει και ας αναρωτηθούμε: Ποιο δικαίωμα μου έχει καταπατηθεί αυτή τη στιγμή και νιώθω έτσι;

Το δεύτερο βήμα για να μπορέσουμε να διαχειριστούμε το θυμό μας είναι να τον πάρουμε είδηση τη στιγμή που αρχίζει να συσσωρεύεται.

Πως θα γίνει αυτό; Όταν κάτι μας ενοχλεί συχνά το αντιλαμβανόμαστε αλλά αντιδρούμε αντανακλαστικά ανάλογα πως έχουμε συνηθίσει να αντιδρούμε. Αν για παράδειγμα παραβλέπουμε συχνά ότι κάποιος μας προσέβαλε ή προτιμήσουμε να αποφύγουμε τη σύγκρουση, σύντομα θα αρχίσουμε να «μαζεύουμε» θυμό απέναντι του. Ακόμα και αν νομίζουμε ότι το θυμό τον έχουμε εξαφανίσει, η αλήθεια είναι ότι απλά τον έχουμε καταπιεί και ο εαυτός μας έχει στραφεί εναντίον μας διότι δεν τον υποστηρίξαμε. Ας αναρωτηθούμε: Γιατί συνεχίζω να νιώθω έτσι; Πως μπορεί να αλλάξει αυτό;

Το τρίτο βήμα είναι να σταματήσουμε να σκεφτόμαστε τι θα σκεφτεί ο άλλος.

Ας σταματήσουμε να μπαίνουμε στο κεφάλι του άλλου. Δεν ξέρουμε τι θα σκεφτεί, δεν ξέρουμε τι σκέφτεται ούτε ξέρουμε πως θα αντιδράσει σε αυτά που θα θελήσουμε να του πούμε για αυτά που μας θύμωσαν. Όσο μπαίνουμε στο μυαλό του άλλου τόσο βγάζουμε λανθασμένα συμπεράσματα, αποθαρρύνουμε να λύσουμε αυτό που συμβαίνει και καταλήγουμε στο τέλος και περισσότερο θυμωμένοι και πιο παρεξηγημένοι. Επίσης ας μην περιμένουμε αυτά που θα πούμε να αρέσουν στον άλλον. Οι ανθρώπινες σχέσεις περιλαμβάνουν και απογοήτευση η οποία όμως δεν είναι αιώνια. Όσο πιο γρήγορα λυθεί μια δυσάρεστη κατάσταση τόσο περισσότερο θα είμαστε ήρεμοι.

Το τέταρτο βήμα είναι να μιλήσουμε ή να γράψουμε αυτό που μας θυμώνει.

Πολλές φορές μπορεί να μην είμαστε σε θέση να μιλήσουμε για αυτό που μας θυμώνει. Γράφοντας το σε ένα χαρτί είναι ένας πολύ βοηθητικός τρόπος να το βγάλουμε αρχικά από μέσα μας. Ας πάρουμε το χρόνο μας και ας αφεθούμε να γράψουμε ότι μας προβληματίζει, μας αγχώνει, μας απογοητεύει, μας εκνευρίζει. Έπειτα μπορούμε να το κρατήσουμε ή να το σκίσουμε αν δεν το θέλουμε. Εάν είμαστε σε θέση και έχουμε αποφασίσει να μιλήσουμε χρειάζεται να μην είμαστε επιθετικοί απέναντι στο άλλο μέλος διότι θα είναι πολύ δύσκολο να επικοινωνήσουμε αυτό που συμβαίνει. Ας πάρουμε το χρόνο μας, αν χρειαστεί ας το γράψουμε να το έχουμε ως προσχέδιο και ας μιλήσουμε για το πώς νιώθουμε εμείς για την κατάσταση που συμβαίνει. Αντί π.χ. «Θύμωσα πολύ που είδα ότι δεν με υπολογίζεις καθόλου» σε «Θύμωσα πολύ που είδα ότι κάποια πράγματα γίνονται χωρίς να συμμετέχω και εγώ». Στη συνέχεια ρωτάμε πως μαζί μπορούμε να λύσουμε το πρόβλημα. Πολύ σημαντικό είναι να έχουμε στο μυαλό μας ότι αν στόχος μας είναι να βρούμε μια λύση, το να τα ρίχνει ο ένας στον άλλο δεν πρόκειται να βοηθήσει καθόλου.

Το πέμπτο και πιο σημαντικό βήμα είναι να σταματήσουμε να έχουμε προσδοκίες.

Δεν υπάρχει καμία αλλαγή όταν περιμένουμε να βρούμε το σωστό τρόπο για να αλλάξουν τα πράγματα. Ακόμη και την πιο τέλεια μέθοδο να βρούμε δεν είναι όλα στον έλεγχο μας. Το αν το άλλο μέλος θα είναι συζητήσιμο δεν είναι στο χέρι μας, το αν θα κατανοήσει κάποια πράγματα και θα αλλάξει τη συμπεριφορά του όπως τη θέλουμε επίσης δεν είναι στο χέρι μας. Οι εξωτερικοί παράγοντες επίσης δεν είναι στο χέρι μας. Τι μπορούμε να κάνουμε για αυτό; Να σταματήσουμε να θυμώνουμε για πράγματα που είναι έξω από τον έλεγχο μας. Να σταματήσουμε να έχουμε υπερβολικές προσδοκίες απέναντι στους άλλους.

Η διαχείριση θυμού είναι ακόμη πιο δύσκολη όταν έχουμε τον πιο αυστηρό κριτή που υπάρχει μέσα μας. Όσο δίκιο και να έχουμε, δεν γίνεται να το βρούμε αν μόνοι μας σαμποτάρουμε τον εαυτό μας.

Αν η απογοήτευση μας έχει κυριεύσει, αν ο θυμός έχει αρχίσει και γίνεται εκτός ελέγχου είναι αναγκαίο να ζητήσουμε άμεσα τη βοήθεια ενός εξειδικευμένου ειδικού Ψυχικής υγείας. Με τη βοήθεια του θα μάθουμε τους λόγους που συσσωρεύουμε τόσο έντονο θυμό και θα εκπαιδευτούμε σε νέους τρόπους διαχείρισης της καθημερινής ζωής για μια πιο ήρεμη ζωή και για ανάπτυξη και διατήρηση επιτυχημένων σχέσεων.